Participatiemanager warmtetransitie

Inleiding

Bewoners betrekken en sturen op draagvlak is vanaf de start onderdeel van de projectaanpak in de warmtetransitie. Juist omdat er versnelling nodig is. Primaire doelstelling is niet het aansluiten van bewoners op het warmtenet, maar het bewegen van de bewoners naar hun eigen wens van het aardgasvrij maken van hun woning, waarbij een (collectief, lokaal) warmtenet een middel kan zijn.
In de warmtetransitie wordt nu veelal vanuit de ‘oplossing’ gewerkt. Er wordt eerst gewerkt aan een technische warmte-oplossing en business case, daarna worden bewoners betrokken, of wordt hen een ‘aanbod’ gedaan. Dit moet worden gekanteld.
Hiervoor vragen we de inzet van een participatiemanager met ervaren in het projectmatige werken. De inzet zal tweeledig zijn. Enerzijds op het vormgeven van de participatie- of buurtgerichte aanpak voor de verschillende wijken en buurten in Arnhem. Anderzijds in de opzet van de participatie en mogelijk een buurtenergiebedrijf in Elderveld Noord.

1. Opgave 1; bewoners in de energietransitie

Resultaat
Er wordt een ‘hands-on’ stappenplan participatie in de energietransitie opgeleverd, als kapstok die per buurt of project specifiek wordt ingevuld. In dit stappenplan wordt:

• uitgegaan van maximale betrokkenheid van de bewoners; die per wijk anders ingevuld zal worden, rekening gehouden met de grote verschillen in de stad;
• het gezamenlijk met stakeholders en bewoners opstellen van een wijkuitvoeringsplan geïntegreerd;
• uitgegaan van een buurtgerichte aanpak waarin isoleren en aardgasvrij worden gecombineerd;
• waar mogelijk de koppeling gemaakt naar andere voor de bewoners belangrijke thema’s, zoals leefbaarheid, groen, enz;
• rekening gehouden met opschaling in tempo; de aanpak is toepasbaar bij grotere aantallen woningen;
• gebruik gemaakt van de ervaringen in eerdere projecten binnen en buiten Arnhem.

Samenwerking
Specifiek aandachtspunt is de samenwerking binnen de gemeentelijke organisatie en meer specifiek met de afdeling Duurzaamheid van het cluster SB&R. Door samen te werken met de medewerkers op isolatie, energiearmoede, communicatie, enz ontstaat een goed integraal en breed gedragen aanpak. Zodat het wiel niet keer op keer  opnieuw uitgevonden wordt. En de aanpak die wij uit het programma ontwikkelen op termijn vanuit de afdeling gebruikt kan worden in andere buurten en wijken.

Achtergrond
Momenteel wordt de stap vanuit de Transitievisie warmte gezet naar een meer buurtgerichte aanpak, waarbij de stad wordt opgedeeld in ca. 120 buurten of clusters. Komende tijd zal per buurt een (aantal) oplossingsrichting(en) voor aardgasvrij worden benoemd, als basis voor uitwerking in het wijkuitvoeringsplan met stakeholders en bewoners. Daarnaast wordt gewerkt aan een meer integrale, collectieve buurtbenadering, waarbij aardgasvrij, isoleren en participatie als één wordt aangepakt.
Binnen het stadsprogramma ‘versnellen energietransitie’ wordt aan een aantal warmteprojecten gewerkt. Vanuit verschillende projecten en beleidsdocumenten is een aanzet gemaakt voor een ‘stappenplan participatie’, zie ook plaatje in bijlage. Deze kan gebruikt worden als eerste basis, in combinatie met het stappenplan voor wijkuitvoeringsplannen van NPLW.

1. Opgave 2; een concreet energiegebied (Elderveld is een voorbeeld)

Resultaat
In september 2024 is een communicatie- en participatieplan opgeleverd. Belangrijkste onderdeel hierin is de samenhang tussen enerzijds de communicatie in fase 1, in samenhang met de dynamiek vanuit het project, en anderzijds het opschalen naar de hele wijk Elderveld.
Eind 2024 ligt er een plan hoe we participatie op het isoleren en aardgasvrij maken van de wijk Elderveld gaan vormgeven. Het opstellen van een wijkuitvoeringsplan voor de wijk wordt hierin geïntegreerd.

Samenwerking
De plannen worden opgesteld in samenwerking met de woningcorporaties Volkshuisvesting, Vivare en andere stakeholders in de wijk.
Vanuit het PAW-project lopen al diverse sporen op dit vlak:

• Er zijn gegevens verzameld op de wijk;
• een eerste versie van een communicatieplan is opgesteld en besproken met de woningcorporaties;
• er zijn verschillende informatiebijeenkomsten georganiseerd; vooral gericht op de eerste fase;
• er is een klankbordgroep met bewoners uit fase 1 betrokken; met hen is gesproken over het ontzorgen middels een menukaart e.d.;
• de woningen in een deel van fase 1 zijn al voorbereid op het warmtenet. Dit betreft woningen van Volkshuisvesting en een aantal particulieren hiertussen die hiervoor een aanbod hebben gekregen met ondersteuning vanuit een subsidieregeling.

Daarnaast worden de eerste verbindingen binnen de gemeente gelegd. Sinds september staan een aantal andere activiteiten gepland in Elderveld, in samenwerking met de afdeling:

• opstart energieloket Elderveld
• wijkgesprek over energie 30 september 2024
• overleg met Team Leefomgeving (TLO) over de wijk
• het eerder bedachte ontwikkelperspectief is gedownsized naar een ‘wijkschets’

Achtergrond
Elderveld Noord is gestart als Programma Aardgasvrije Wijken (PAW-)project, met uitkoppeling van warmte uit de RWZI voor 804 woningen. De potentie van de RWZI is groter, tot 6.000 woningen. Dit betekent dat de hele wijk van warmte uit de RWZI voorzien kan worden. In het project wordt nu op 2 sporen ingestoken; op korte termijn realiseren van fase 1, op lange termijn voorsorteren op uitbreiding naar de hele wijk. Het opschalen van de communicatie is hier onderdeel van. Vanuit de klankbordgroep in fase 1 is aangegeven dat er behoefte is aan een menukaart en ontzorging bij het maken van keuzes en warmtenet-ready maken van de woningen. Op basis hiervan zijn er ideeën over de contingenten- en componentenaanpak en een eerste voorstel voor de opzet van een ‘buurtenergiebedrijf’.
Doelstelling is dat er met, voor en door de bewoners gewerkt wordt aan de energietransitie, waarbij de aanleg van het warmtenet onderdeel of eventueel vliegwiel is. Idealiter worden de bewoners van Elderveld maximaal betrokken bij de realisatie van het project, maar vooral ook bij de exploitatie en beheer van het warmtenet als het eenmaal gerealiseerd is. Afhankelijk van de behoeften van de bewoners van Elderveld kunnen zij dan zeggenschap en / of eigenaarschap krijgen in deze lokale buurtwarmte.