Regisseur smart energy hubs

Opdracht omschrijving

Er liggen kansen voor een smart energy hub in het gebied op en rondom het bedrijventerrein Oosterweilanden. De opdracht is om daar een proces voor in te richten, waarbij de verbinding wordt gelegd met de omgeving en het bredere energiegebied ATT. Het doel van de smart energy hub is meervoudig; enerzijds het ontsluiten van de potentiële duurzame energieopwek, anderzijds het slim uitwisselen, opslaan en converteren van energiestromen ten einde de verduurzaming van bedrijven mogelijk te maken.

De regisseur brengt verschillende oplossingsrichtingen breed in kaart. Voor de afweging welke oplossingsrichtingen verder uitgewerkt worden, wordt rekening gehouden met zowel economische als maatschappelijk kosten en baten.

Voor de aanbieding doet de regisseur een procesvoorstel voor stap 1 van de grofweg 3 stappen die we onderscheiden richting realisatie van de smart energy hub, zijnde:

1. initiatief: Verkenning en organiseren eigenaarschap;
2. definitie: Schetsontwerp met mogelijke oplossingsrichtingen, inclusief haalbaarheidsonderzoek waarin economische, technische en juridische aspecten worden onderzocht;
3. ontwerp: Voorlopig ontwerp met een nadere uitwerking van de meest kansrijke oplossingsrichtingen.

Zie ook “Uitvoeringsagenda Smart Energy Hubs 2021-2023” (https://www.nieuweenergieoverijssel.nl/smart-energy-hubs/).

Na opstellen van de procesaanpak, zal de regisseur het proces uitvoeren.

Een aantal partijen heeft interesse kenbaar gemaakt voor de ontwikkeling van een smart energy hub. De vraag aan de regisseur is om aan de hand van een stappenplan, eigenaren van elke stap zoals hiervoor beschreven, in beeld te krijgen met het daar bijbehorende commitment als basis voor een te ontwerpen en te ontwikkelen smart energy hub. Dit moet leiden tot het creëren van eigenaarschap bij elke afzonderlijke stap, wat perspectief geeft voor de vervolgstappen.

Daarnaast betrekt de regisseur kennis en ervaring die reeds is opgedaan in het gebied en op andere locaties waar smart energy hubs ontwikkeld worden, waardoor een efficiencyslag behaald kan worden. Denk aan A1 Bedrijvenpark in Deventer, Hessenpoort in Zwolle-Noord en XL Business Park in Almelo. Er kan ook eventueel naar andere smart energy hubs gekeken worden die in Gelderland ontwikkeld worden.

De procesregisseur zal zich verbinden aan het versnellingsprogramma ‘smart energy hubs Oost-Nederland’, waarbij het de bedoeling is dat partijen van elkaar leren.

Verantwoordelijkheden / Resultaten

De Regisseur is verantwoordelijk voor:

Verantwoordelijkheden:

1. inventariseren van relevante data van ondernemers en deze inzichtelijk maken;
2. het ontwikkelen van een realisatiestructuur en het versterken van organiserend vermogen van (park)management en deelnemers;
3. het ontwikkelen van verbanden tussen de individuele project business cases op de SEH en het identificeren van koppelkansen;
4. het ontwikkelen van de contouren van een business case voor het gebied die een (gebieds)investering rechtvaardigt, bijvoorbeeld uit het Energiefonds Overijssel (deze business case neemt ook bredere duurzaamheidsaspecten mee);
5. het verkennen van mogelijkheden voor voortgangsfinanciering en het overleggen daarover met relevante partijen;
6. het op ad-hoc basis ondersteunen van initiatiefnemers met het wegnemen van ontwikkel-barrières bij hun projecten;
7. het periodiek afstemmen van de SEH ontwikkelingen met/op andere SEH initiatieven in (Oost) Nederland.

Resultaten:

1. procesaanpak;
2. ambitie en probleemdefinitie;
3. voorlopig consortium met aantoonbaar committment onder ten minste 3 partijen, als voorwaarde om naar de volgende fase door te gaan;
4. verder versterken organiserend vermogen en focus op koplopers;
5. organiseren van (vervolg) financiering.

Organisatie

Je gaat aan de slag bij de eenheid Economie en Cultuur, één van de acht eenheden binnen de provincie Overijssel. De eenheid is verantwoordelijk voor de ontwikkeling en uitvoering van het economische en culturele beleid. Enkele voorbeelden van belangrijke thema’s zijn energie, innovatie, het sociaal-cultureel vestigingsklimaat en de arbeidsmarkt. Er is een intensieve samenwerking met burgers, bedrijven, andere overheden en verschillende belangengroepen, waarbij wordt ingespeeld op initiatieven die aansluiten bij de provinciale ambities.

De eenheid bestaat uit twee teams: Leiding & Strategie en Beleid & Realisatie.

Project

Onze energienetwerken kunnen de energietransitie niet aan. Het elektriciteitsnetwerk heeft onvoldoende capaciteit om de zon- en windprojecten van de Regionale Energie Strategieën (RESsen) te ontsluiten. Het geplande waterstofnetwerk verbindt de vijf grote energieclusters, maar kan de verspreide industrie, het zogenaamde zesde cluster, niet aansluiten. Ten derde neemt door weersafhankelijke energiebronnen de onbalans tussen vraag en aanbod toe, en is frequente netuitval niet langer uit te sluiten. De sterke toename van zowel de vraag naar energie als de decentrale opwek van stroom vragen om slimme integratie binnen decentrale energiesystemen, oftewel smart energy hubs.

De kern van een smart energy hub is een slim sturingssysteem dat de opwek, opslag en het gebruik van duurzame energie regisseert. Een lokaal netwerk koppelt opwek direct aan gebruik, waardoor het hoofdnet wordt ontzien. De ongelijktijdigheid van aanbod en vraag wordt opgevangen door opslag in batterijen en conversie naar bijvoorbeeld waterstof. De smart energy hub is een schaalbaar concept, zowel qua omvang van een hub als qua aantal hubs.

De beste locatie voor een smart energy hub is daar waar grootschalige energievraag en -aanbod bij elkaar komen, zoals een bedrijventerrein of een haven.

Smart Energy Hubs helpen om de regionale energieproductie te ontsluiten, verspreide industrie aan te sluiten en onbalans op het netwerk uit te sluiten.

Twenterand

Op en rond het bedrijventerrein Oosterweilanden in de gemeente Twenterand zijn kansen voor een smart energy hub.

Er is veel potentie voor de opwek van duurzame energie. Zo bevindt het zonnepark Oosterweilanden, dat 100% eigendom van de gemeente Twenterand is, zich in dit gebied. Een nabij gelegen gebied is aangewezen als zoekgebied voor de plaatsing van windturbines. Hiervoor heeft de gemeente Twenterand gezamenlijk met de gemeenten Almelo en Tubbergen (ATT) en provincie Overijssel een gebiedsproces gestart. Ook bevindt de zandwinningsplas van VOF Oosterweilanden zich hier. Op deze plas kunnen in de toekomst wellicht drijvende zonnepanelen of andere vormen van duurzame energieopwekking worden gerealiseerd. In de toekomst liggen in dit gebied wellicht ook kansen voor de productie van biogas en/of groen gas.

In het voorjaar van 2020 is het bedrijventerrein Oosterweilanden geopend. Voor dit terrein ligt er een hoge duurzaamheidsambitie, zowel voor de inrichting, de manier van bouwen en de bedrijfsvoering van de gevestigde bedrijven. Op andere plaatsen in de gemeente zijn enkele andere grootverbruikers van aardgas waarvoor waterstof een duurzaam alternatief zou kunnen zijn.

De opwek van duurzame energie in gemeente Twenterand en breder, het energiegebied Almelo-Tubbergen-Twenterand (ATT), wordt tegengehouden door het grote netcongestieprobleem. Doordat het elektriciteitsnet niet voldoende capaciteit heeft om alle duurzaam opgewekte elektriciteit op piekmomenten te kunnen transporteren, kunnen sommige projecten voor het plaatsen van duurzame opwek geen doorgang vinden.

In opdracht van de gemeente Twenterand zijn in 2021 gesprekken gevoerd om te onderzoeken of er mogelijkheden zijn en draagvlak is voor het realiseren van een Smart Energy Hub. Deze gesprekken laten zich samenvatten met de constatering dat er veel positieve energie en wil aanwezig is om de mogelijkheden en kansen te onderzoeken die een Smart Energy Hub biedt. Samen met de geïnteresseerde organisaties is op 10 maart 2022 een werksessie georganiseerd met als conclusie dat de partijen hebben uitgesproken dat zij de mogelijkheden voor een SEH willen verkennen. Iemand die in dat proces kan helpen is de procesregisseur.